Αν κάτι χαρακτηρίζει τη Μάργκαρετ Άτγουντ είναι το χιούμορ της, η αντεστραμμένη οπτική της στα καθώς πρέπει, η ξέχειλη φαντασία της και η ικανότητα της να γνωρίζει τον εαυτό της πολύ καλά αλλά να μην τον παίρνει 100% στα σοβαρά.
Στη χθεσινή της παρουσία στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας, αφορμή της συζήτησης ήταν η σημασία των βιβλίων σε μια εποχή που όλοι διαβάζουν επικεφαλίδες και τουίτς, φυσικά όμως αυτό ήταν μόνο το κερασάκι στην τούρτα.
Με τον βραβευμένο ποιητή και καθηγητή πολιτικής και ιστορίας κύριο Χάρη Βλαβιανό, συζήτησαν αρχικά για τα βιβλία τους και τις συνδέσεις τους με τους μύθους, από την Πηνελόπη της και τη συνεισφορά του Ρόμπερτ Γκρέιβς, την Αντιγόνη, τον Πλάτωνα και τον αξιολογικό του χάρτη μεταξύ δημοκρατίας και τυραννίας και φυσικά τις μεταφορές των βιβλίων της σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. «Οι μύθοι είναι απαραίτητοι και […] όταν τους μαθαίνουμε σε νεαρή ηλικία μας τροφοδοτούν σε όλη μας τη ζωή» θα πει.
«Μια φίλη μου μου είπε [σχετικά με το «Η Ιστορία της Θεραπαινίδας» (Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ….), βιβλίο που ενέπνευσε τη σειρά που πρόβαλε και η ΕΡΤ]: Λυπάμαι που το λέω αλλά [η εκλογή Τραμπ] ευεργέτησε το έργο σου», κάνοντας το κοινό που είχε διαβάσει το βιβλίο ή είχε δει τη σειρά, να σκάσει στα γέλια.
Συγκεκριμένα, εξέθεσε και τον μεγαλύτερο αδελφό της, που συνήθως της κάνει τις διορθώσεις στα βιβλία της, ο οποίος της είπε ότι πέτυχε στο 100% τις αναφορές στο σεξ αλλά ίσως δεν τα πήγε τόσο επιτυχημένα στα θέματα πουριτανισμού. Φτιάχνοντας έναν νοητό χάρτη με τις έννοιες τυραννία και δημοκρατία στα δύο άκρα, εξήγησε τη σημασία του πού πρέπει να εστιάζουν τα βέλη.
Σχετικά με τη νέα τάση να λογοκρίνονται κλασικά βιβλία, είπε ότι «στην εποχή μας τα βιβλία έγιναν κόκα-κόλα ορίτζιναλ και κόκα-κόλα λάιτ» με εκείνη να προτιμά την πρώτη έκδοση, καθώς αντιστέκεται σε κάθε μορφή λογοκρισίας ή απαγόρευσης βιβλίων. Όμως γνωρίζει πως είναι αδύνατο «κάποιος να ερευνά την αλήθεια ασταμάτητα».
Αναφερόμενη στη σημερινή εποχή, την οποία ονόμασε κυρίως της εικόνας (αλλά και του ραδιοφώνου), είπε πως επικρατεί το «ανάμεσα στα δύο κακά, το μη χείρον βέλτιστον». Στα παραδείγματά της ήταν η επιβολή του στρατιωτικού νόμου, η πανδημία αλλά και… ο Έζρα Πάουντ.
Ο Σαίξπηρ μπήκε στην κουβέντα ως ο υπερμέγιστος όλων των συγγραφέων ανεξαρτήτως εποχής. Από τους χαρακτήρες του εκείνη ξεχώρισε περισσότερο τον Ριχάρδο τον ΙΙΙ παρά τον Πρόσπερο, καθώς ο Ριχάρδος είναι κακός και το δείχνει.
Σε ερώτηση σχετικά με το ποιο βιβλίο της θέλει να επισφραγίσει τον μύθο της όταν η ίδια θα έχει πεθάνει, είπε πως δεν την αφορά, καθώς δεν θα βρίσκεται ανάμεσα μας, «αλλά αν είμαι, θα έχω σίγουρα άλλες ιστορίες να σας πω [μετά θάνατον]». Αργότερα, με αφορμή τους ήρωες της, θα πει: «δεν τους σκοτώνω όλους τους χαρακτήρες μου», όχι επειδή δεν μπορεί αλλά «γιατί κάποιος πρέπει να μείνει για να πει την ιστορία». Πριν δύο χρόνια κυκλοφόρησαν γραμματόσημα με το πρόσωπό της, χωρίς να τα θεωρεί προ-θανάτια αναφορά καθώς «αν τα γκουγκλάρετε και τα δείτε, θα καταλάβετε ότι έχουν πολύ χιούμορ».
Για εκείνη υπάρχουν βιβλία που δεν θα σταματήσουν ποτέ να διαβάζονται, όπως αυτά του Στάινερ. Θεωρεί όμως πως τα καλά βιβλία, δεν σημαίνει ότι τροφοδοτούν κατ’ ανάγκη και καλές ταινίες. Το παράδειγμα του Μίλαν Κούντερα έρχεται πρώτο στο στόμα της, καθώς ο ίδιος ο συγγραφέας είχε δηλώσει ότι «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» ήταν φριχτή μεταφορά και πολύ μακριά από το ύφος του. «Συνήθως οι καλές ταινίες προκύπτουν από μέτρια βιβλία» θα πει, αναφέροντας το παράδειγμα της «Νύχτας του Κυνηγού».
Οι αναφορές της στην Έμιλυ Ντίκινσον, τους υπερ-ήρωες που αποκτούν δυνάμεις από το τσίμπημα μιας αράχνης και ο Μόμπι Ντικ έπεσαν στο τραπέζι σε μια συζήτηση αναφορικά με τη σημασία των ηρώων μέσα στον χρόνο. Όσο για τον Καβάφη, δεν είναι μεγάλη θαυμάστρια του καθώς τον διάβασε μεγάλη, και όπως διευκρίνησε συνήθως οι συγγραφείς που μας επηρεάζουν είναι αυτοί που “γράφουν” μέσα μας από την παιδική ηλικία καθώς γίνονται δάσκαλοι «ακόμα και αν χρόνια αργότερα, σε δεύτερη ανάγνωση, αυτή η μαγεία έχει χαθεί με τις εμπειρίες που έχουμε συλλέξει».
«Θυμάμαι τον εαυτό μου να αγοράζει βιβλία στα φαρμακεία, γιατί τότε εκεί κυκλοφορούσαν τα δημοφιλή αναγνώσματα», θα πει και εμείς θα σκεφτούμε αν θεωρούσε την βιβλιοανάγνωση, ένα είδους θεραπείας που κάποιος με πειραγμένο χιούμορ θα τα έβαζε στις προθήκες δίπλα στα αντιπυρετικά.
Διαφώνησε αναφορικά με την έννοια του μη δημιουργικού ανθρώπου λέγοντας πως «όλοι είμαστε δημιουργικοί σε διαφορετικά πεδία», αναφέροντας και παραδειγματικά ότι εκείνη μπορεί να γράφει καλά βιβλία αλλά είναι λιγότερο δημιουργική σε πρακτικές καθημερινές εργασίες.
Επανήλθε για λίγο στο θέμα των μύθων και αφιέρωσε λίγο χρόνο σε αυτόν της Δάφνης και πως -μεταφορικά πάντα- ο άνθρωπος ριζώνει.
Φάνηκε να διαφωνεί με τη θεωρία του Κάφκα πως τα βιβλία του είναι αστεία, αλλά αναγνώρισε το χιούμορ του. Και η ίδια, όπως ανέφερε, ως παιδί διάβαζε διάφορα αντισυμβατικά για την ηλικία της, όπως τα άπαντα του Πόε, που για κάποιο λόγο κάποιος είχε θεωρήσει σωστό να εντάξει σε παιδική βιβλιοθήκη.
Από τη συζήτησή της έκανε σαφές ότι οι έννοιες της Dystopia και Nutopia μοιάζουν με την αντιπαράθεση της κόλασης και του παραδείσου. Στη δική της κόλαση καταλάβαμε ότι υπάρχει έντονη η έννοια της ανίας: «Μου άρεσε να παίζω παιχνίδια με χαρτιά [στον υπολογιστή] αλλά όταν κατάλαβα το μοτίβο του προγραμματισμού [και τα κέρδιζα], έχασα το ενδιαφέρον μου για αυτά».
Φυσικά από τη συζήτηση δεν θα έμενε εκτός και ο Τραμπ με τα νεότερα γεγονότα που μας απασχόλησαν.
«[Είναι ανόητο] να εμπιστεύεσαι το Ίντερνετ για να μάθεις την αλήθεια. Είναι σαν να θεωρούσες τους κουτσομπόληδες αληθινούς [ιστορικούς]. Ο Τύπος μας έχει φλομώσει στα ψέματα. Ευτυχώς οι συγγραφείς έχουμε την ειλικρίνεια να λέμε ότι γράφουμε προϊόντα μυθοπλασίας».
Αυτή ήταν η υπέροχη Μάργκαρετ που στο τέλος έφυγε χωρίς να υπογράψει, όπως συνήθως γίνεται βιβλία της, γιατί όπως είπε «Είναι πολύ μεγάλη για τόσο μεγάλο ακροατήριο».
Πριν από αυτό όμως, διάβασε ένα υπέροχο ποίημα της, αφήνοντας το πιό βελούδινο αποτύπωμα μιας ευφυούς προσωπικότητας, που είμαστε χαρούμενοι που μας τίμησε με αυτές τις -σχεδόν- δύο ώρες προσωπικής κατάθεσης.
www.ertnews.gr
